პოლიტიკური კომუნიკაციის  მექანიზმებისა და საშუალებების მიმართ საზოგადოების  მზარდმა  ინტერესმა განაპირობა ,,პოლიტიკური ლინგვისტიკის” მეცნიერულ მიმართულებად ჩამოყალიბება.  პოლიტიკური ლინგვისტიკის კვლევისა დ შესწავლის ობიექტი  პოლიტიკური კომუნიკაციაა, რომლის ფუნქციაა  იდეების პროპაგანდითა და დანერგვით ბრძოლა ხელისუფლებისათვის, საზოგადოებაზე ზემოქმედების მოხდენით     მისი განწყობა პოლიტიკური ქმედებებისაკენ, პირდაპირი ან ირიბი  გავლენის მოხდენა  ხელისუფლების გადანაწილებასა და  გამოყენებაზე. პოლიტიკური კომუნიკაცია რთული მექანიზმია, რომელიც, ერთის მხრივ, ასახავს, პოლიტიკურ რეალობას, არსებულს მოცემულ პერიოდში ამა თუ იმ საზოგადოებაში, მეორეს მხრივ, ახდენს მასზე არსებით გავლენას, ცვლის მას  და იცვლება მასთან ერთად(5. с.6).პოლიტიკური ლინგვისტიკის((political linguistics, Politolinguistik)შესწავლა   თარგმანმცოდნეობის    კუთხითაც საინტერესოა,  ეს გასაღებია მსოფლიო პოლიტიკურ ავანსცენაზე  მიმდინარე პროცესებში, პოლიტიკური ლიდერების  რიტორიკასა და საზოგადოებრივი აზრის მანიპულირების მექანიზმში  გარკვევისა. პოლიტიკური ლინგვისტიკა  აქტიურად  აერთიანებს  დისკურს-ანალიზსა და  კოგნიტიურ მეთოდოლოგიას.

         პოლიტიკური ლინგვისტიკის კვლევების არეალი მოიცავს: პოლიტიკური ლინგვისტიკის ზოგად პრობლემებს, პოლიტიკური მეტყველების ჟანრებს და  პოლიტიკური ტექსტების ფუნქციონირების თავისებურებებს. თანამედროვე პოლიტიკურ ლინგვისტიკაში პრიორიტეტულია დისკურსიული მიდგომა პოლიტიკური ტექსტების შესწავლისადმი, რაც იმას ნიშნავს, რომ პოლიტიკური ტექსტი არის ნაწილი იმ პოლიტიკური სიტუაციისა, რომლის  არეალშიც  შეიქმნა. იკვლევს,  თუ  რა  დამოკიდებულებაშია ანალოგიურ ტექსტებთან, როგორ ასახავს ავტორის პოლიტიკურ იდეებსა და შეხედულებებს, და  როგორია ამ ტექსტების ადრესატების მიერ აღქმის თავისებურებები,  და რაში მდგომარეობს  ამ ტექსტების ზემოქმედების სპეციფიკა სხვადასხვა ქვეყნების  მოქალაქეთათვის.                   რაც შეეხება ენობრივ გამოსახვას, მეცნიერება სახელწოდებით  ლინგვისტიკა განიხილავს  პერსუაზიული   პოზიციიდან. რას ნიშნავს ტერმინი-,,პერსუაზიული  კომუნიკაცია”.

         პერსუაზიული(Переубеждение (персуазия)-процесс замены(изменения, переделки, трансформация)ранее  сформированного убеждения новым, под влиянием дополнительной или  разъясняющей информации(Краткий психологический словарь.М.1985).კომუნიკაციის შესწავლის ისტორიული საწყისები ანტიკური რიტორიკიდან იწყება.  მეოცე საუკუნის 40-59-იანი წლებიდან  ეს ფენომენი შეისწავლება სოციალური ფსიქოლოგიის(Hovland,Janis, Kelley, Sherif და სხვ.),კოგნიტიური ფსიქოლოგიის(Cacioppo,Chaiken,Eagly,Liberman,Petty და სხვ.),მასობრივი  კომუნიკაციის თეორიის(Petermann, Petty Ray Schenk     და სხვ.) ჩარჩოებში.  ლინგვისტური  მეცნიერება განიხილავდა როგორც  სამეტყველო მაკროაქტს(Mann, Kostaდა სხვ.) კომერციული რეკლამის( Hantch,Janich, Kessler, Pohl, Sandig, Stoecki  და სხვ.) და  პოლიტიკური კომუნიკაციის(Gruenewald, Hoffmann, Holly, Pueshelდა სხვ.) მაგალითზე, როგორც ტექსტის კომუნიკაციური სავარაუდო   სტრატეგიის   ერთ-ერთ შემადგენელ ნაწილს.

         რუსულ და საბჭოთა  ენათმეცნიერებაში პერსუაზიული  კომუნიკაცია შეისწავლებოდა სტილისტიკისა  და ტექსტის  ლინგვისტიკის ჩარჩოებში(Лившиц В. М. და სხვ.), აგრეთვე სამეტყველო ზემოქმედების  კვლევების არეალში(Колшанский Г.В. და სხვ).ამ პერიოდში  გერმანელი და ამერიკელი მეცნიერები დაინტერესდნენ  ამ ფენომენით(Bettinghaus-1980, Smith-1982, Drinkmann/Groeben-1989,და სხვ), მაგრამ მათ ნაშრომებში აქცენტირება კეთდებოდა პერსუაზიული კომუნიკაციის ფსიქოლოგიურ მექანიზმებზე.ტერმინის სპეციფიკის და  მისი  არსის ახსნისათვის მოვიშველიებთ მეცნიერებს, რომელთა ავტორიტეტი  ამ სფეროში აღიარებული და ქრესტომატიულია. ვ. ჩერნიავსკაია თვლის, რომ  ,,персуазивность-это воздействие автора усного или письменного сообщения  на адресата, с целью  убедить в чем-либо призвать совершать или не совершать те или иные действия”(4. .с.25).პერსუაზიული კომუნიკაციური პროცესი  წარმოდგენილია ისეთი კომუნიკაციური სიტუაციებით, რომელშიაც ადრესანტები  გამიზნულად გადასცემენ ადრესატებს ინფორმაციას, განსაზღვრულს მათ  ქმედებებზე, აზრებზე, მათ განწყობებზე  ზეგავლენის მოსახდენად,  და,  უფრო მასშტაბური  მიზნით-პოლიტიკური სურათის შეცვლის , მათი  საზოგადოების ინტერესების  უგულველყოფით გარკვეული ქმედებებისაკენ  მიმართვის  მიზნით(3.  c.209 -210).

         სამეცნიერო ლიტერატურაში  ამ პრობლემასთან დაკავშირებით  ორი მაგისტრალური მიმართულებაა-პერსუაზიის, როგორც  ფსიქოლოგიურად ორიენტირებული კონცეფცია(C.Hovland,   I.L.Janis,   H.H.Kelly,  I.T,Cacioppo, R.Petty, S.Chaiken და სხვ.)და პერსუაზიის ლინგვისტური ორიენტაციის კონცეფცია(M.Hofmann, P.Kosta, E.Mann,  M.Moilanen, B.Sandig, და სხვ.).  

        როგორც ვხედავთ,  პერსუაზიული ზემოქმედება  მოიაზრებს  ამა თუ იმ იდეის რაციონალურ დანერგვას  ჩაგონების, დარწმუნების  მექანიზმით, რაც აგრეთვე   ზემოქმედების ემოციურ-შეფასებითი საშუალებებზე  დაყრდნობასაც ითვალისწინებს.  

        სამეცნიერო ლიტერატურის ანალიზმა საშუალება მოგვცა  დასკვნებად ჩამოგვეყალიბებინა   პერსუაზული კომუნიკაციის რამდენიმე საკვანძო მომენტი:    

1.პერსუაზიული     კომუნიკაციის  ერთეული   არის პერსუაზიულობის სამეტყველო  ფაქტის  მაკროაქტი-პერსუაზივი, რომელიც  წარმოადგენს  პროტოტიპულ ნიმუშს, სამეტყველო ქმედების  საწარმოებლად საჭირო  საშუალებების ერთობლიობას, რომლის არეალშიც მოიაზრება, იგულისხმება  პერსუაზიული კოლექტიური ზემოქმედებითი  ძალა, რომელიც საჭიროა  რეციპიენტის განსაზღვრული  კომუნიკაციური ქმედების  განხორციელებისათვის, ან პირიქით,   მისი  არ  განხორციელებისათვის,  მისამართად(ადრესანტის ინტერესების გათვალისწინებით).

2.პერსუაზიულობის სამეტყველო  ფაქტი  მაკროაქტის-პერსუაზივის  კონკრეტიზირება   რეალურ სიტუაციაში ხდება ტექსტის სახით.პერსუაზიული ტექსტი-ეს არის ტექსტი, რომლის  დომინირებულ კომუნიკაციურ  ფუნქციას წარმოადგენს-სხვა ოერარქიულ კომუნიკაციურ-პრაგმატულ გათვლებთან ერთად-რეციპიენტის მენტალურ სფეროზე(მის აზრებზე, იდეებზე)ზემოქმედება,რომლის მიზანია რეციპიენტის განსაზღვრული  კომუნიკაციური ქმედების  განხორციელებისაკენ, ან პირიქით, მისი  არ  განხორციელებისათვის,   მიმართვა.

        პოლიტიკური ტექსტების არეალში სტილისტიკური ეფექტი მიიღწევა კლასიკური სტილისტური ხერხებითა და საშუალებებით.სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, არსებობს მრავალი ლინგვისტური(ლექსიკური, გრამატიკული,სტილისტური)მოვლენები, რომლებსაც გააჩნია  ზემოქმედებითი პოტენციალი.ი.არნოლდის (1.).კონცეფციით ერთობლიობაში ყველა ეს ერთეულები იძენენ პერსუაზიულ მნიშვნელობას, და  მთლიანი ტექსტის საზღვრებში  საჭირო და პრიორიტეტული  აზრის წარმოჩინების,  ხაზგასმის  უნარს.პრეზენტირებად, წარმოჩინებად   ის თვლის ტექსტის ფორმალური ორგანიზების  ისეთ საშუალებებს, რომლებიც მიაპყრობენ ადრესატის ყურადღებას ინფორმაციის განსაზღვრულ  ელემენტებისაკენ, ან პრიორიტეტულ  ხდიან   ინფორმაციის ამა თუ იმ  ნაწილს.

                   პოტენციური ზემოქმედებითი ძალა გააჩნია შეფასებითი   სემანტიკის   ლექსიკურ ერთეულებებს,,როგორებიცაა:  თავისუფლება,განვითარება,ჰუმანიზაცია,პასუხისმგებლობა,ინოვაციური,ეფექტური,პერსპექტული, დემოკრატიული დ  ასხვ(rights, patriot,benefit,accomplishment,independce Strength, justice,   civil liberties და სხვ)   .(2. c.5-10).

         ასევე პერსუაზიული პოტენციალი გააჩნია ყველა    სტილისტურ-გამომსახველობით საშუალებებს,ტროპებს.სწორედ ამოტომაც ისინი არიან ფართოდ  გავრცელებული  და მოიაზრებიან  პოლიტიკურ დისკურსში პერსუაზიული სტრატეგიის  განხორციელების საშუალებად.ამის საუკეთესო მაგალითებად მოვიშველიებთ იმ მეტაფორებს,  რომლებსაც  ასე მრავლად იყენებენ პოლიტიკოსები გამოსვლებში:

                 ,,Это,  наверное единственный способ предоставить реальные шансы для равития   малого  предпринимательства, тонушего сегодня в болоте чиновничьего  безразличия   и мздоимства ” (Д.А. Медведев). (2.    c. 6).

                 ,,Im  grateful to the president for leading us in those dark days following the  worst attack on American soil in our history and keeping us safe from another  attack many thought   inevitable” (Джон Маккейн).

                 ,,when  we  pile   up mountains of debt  for the  next generation  to absorb, or put off changes  to our  energy policies, knowing full  well the  potential  consequences  of  inaction, we are  placing  our   short-term  interests  ahead of the nation’ s  long-term   well-being” (Барак Обама).(2. c. 6).

        პოლიტიკოსების მიერ ფართოდ გამოყენებული პარალელურ კონსტრუქციებს  ანაფორებთან ერთად    გააჩნია პერსუაზიული  ზემოქმედების  დიდი ძალა.:

               ,,Курса,  выбранного  нашим народом в эти годы. Курса, предотвратившего развал экономики и социальной сферы нашей страны. Курса, предотвратившего гражданскую войну. Курса, который проводит президент Путин” (Д.А. Медведев) (2.    c. 7).

              ,,If you believe, then we can tell the lobbyists that their days of setting the agenda in Washington are over.

                If you believe, then we can stop making promises to Ameriсa’ s workers and start delivering…

               If you believe, than we, we can  offer a world-class education to every child…  

               If you believe, we can save this  planet and end our dependence on foreign oil.

                If you believe, we can end this war, close Guantanamo, restore our standing, renew our diplomacy, and once again respect the Constitution of the United States of Ameriсa(Барак Обама). (2.    c. 7).  

        მეტყველების  გამომსახველობითი და ზემოქმედებითობის    გაზრდის    მისაღწევად გამოიყენება  ანადიპლოზისი(стилистический прием, когда следующая строчка начинается с того слова или созвучия, которым закончилась предыдущая.Большой словарь иностранных слов (А.Ю. Москвин. 2003)). მაგალითად:

             ,,Для их достижения нужна ответственная и  последовательная политика. Политика, в центре которой стоит человек, стоит будущее миллионов российских семей”.( Д.А. Медведев.) (2.    c. 7).

              ,,They did so not behalf of particular tribe or Lineage, but on behalf a larger idea. The idea of liberty (Барак Обама) (2.    c. 7).

       ასევე   რთული    სინტაქსურ კონსტრუქცია   ანაფორათი     და   ეპიფორათი:

            ,,I remember the cheers and small flags that people  waved, and my grandfather explaining how we Americans could do anything we set our minds to do. That’ s my idea of America.

            ,,I remember  listening  to my grandmother telling stories about work on a bomber assembly-line during World War II…... That’ s  my idea of America.  

              ,,I remember  her  explaining how this  declaration applied  to every American, black and  white and brown alike…... That’ s  my idea of America(Барак Обама) (2.    c. 7).

       ენობრივი ზემოქმედების საშუალებები არ ამოიწურება ზემოთ  ჩამოთვლილი მაგალითებით. ვ. ჩერნიავსკაია პერსუაზიულად თვლის  იმ საშუალებებსაც, რომლებიც  ადრესატთან უშუალო კონტაქტის  მისაღწევად გამოიყენება-მონათხრობის დიალოგიზაციისა და ინტიმიზაციის საშუალებებს, რომლებიც  ადრესანტსა   და ადრესატს შორის დისტანციას ამცირებენ. ავტორი მათში განიხილავს იმპერატივებს(побудительные  конструкции)  და სხვადასხვა ტიპის   კითხვით კონსტრუქციებს( 4.  c. 5-10). მაგალითად, რამდენიმე  გამონათქვამი საპრეზიდენტო კანდიდატების  გამოსვლებიდან:

               ,,Fight with me. Fight with me,.

                 Fight   for  what’ s   right for our country.

                Fight   for  the ideals and character of a free    people.

                Fight    for  our children’ s   future.

                Fight    for   justice and opportunity for all.

                Stand  up    to defend our  country from its enemies.

                Stand  up  for each  other, for beautiful, blessed, bountiful America.

                Stand  up,  stand  up, stand  up  and  fight”.(Джон  Маккейн) (2.    c. 8).

              ,,Вспомните начало 90-х годов. Власть по известным причинам  с большими трудом справлялась  со своими обязанностями  а страна  расползалась вкривь и вкось. Были  Огромные  просто иногда фатальные  на  первый взгляд  центробежные взгляды. Ну и что там было поддерживать”.(Д.А.Медведев) (2.    c. 8).

       მოყვანილი მაგალითები, რა თქმა უნდა, განეკუთვნება იმპერატივებს, მაგრამ  განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან, პირველი  მიეკუთვნება იმპერატივებს და შეიცავს ღია მიმართვას-მხარი დაუჭირონ  გამომსვლელ კანდიდატს, მაშინ, როდესაც  მეორე  მიეკუთვნება როგორც იმპერატივებს, ასევე კითხვით კონსტრუქციებსაც. მეორე მაგალითში ნათლადაა წარმოჩენილი   ადრესატის ფონური ცოდნის  აქტივიზაცია, მისი  გააქტურება, გამოყენება  მსჯელობის მიმდინარეობისას,  და რაც ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანია, მისი ჩართვა  ადრესანტისათვის საჭირო   აზრობრივ  სივრცეში.  აგრეთვე  ძლიერი პერსუაზიული ზემოქმედება გააჩნია  რიტორიკულ კითხვებს, რომლებიც საჭიროებენ   ერთმნიშვნელოვან   დადებით  ან  უარყოფით პასუხებს:

              ,,Мы должны ответить для себя какую  школу мы создаем что это за школа будущего? будет ли наш ребенок радоваться, встречаясь с учителем, или будет просто бояться его? Будут ли его  заставлять тупо зубрить  или  он все-таки приучаться думать? Будет ли школа заниматься  его воспитанием  или всем будет наплевать на то, что происходит? на то, что в школьном туалете разбросаны окурки, а иногда  просто шприцы”.(Д.А. Медведев) (2.    c. 8).

       პოტენციურ ამომრჩეველზე მრავალჯერადი ზემოქმედების მოხდენის მიზნით,რიტორიკული კითხვების კონსტრუქციები გაძლიერებულია ანტითეზით,მეორეც, კითხვები თანმიმდევრობითია,  ერთ კითხვას მოსდევს მეორე იმ გათვლით, რომ გაძლიერდეს ემოციური ზემოქმედება, და მესამეც, კითხვებს გააჩნიათ თითქმის  მსგავსი(პრაქტიკულად  პარალელური)ანაფორასთან  კონსტრუქციები.  ამ ხერხის მოდიფიკაციად შეიძლება ჩაითვალოს  იდეის  პრეზენტირება   კონსტრუქციით, როდესაც  პოლიტიკოსი  უსწრებს პასუხებით  შეკითხვებს(რომლებიც აგრეთვე   გაძლიერებულია  ანაფორათი და  გააჩნიათ  პარალელური კონსტრუქციები)-შემდგომ  პასუხის დუბლირებას   ახდენს  და   აღწევს მიზანს-თავისი ოპონენტის  დისკრედიტაციას(2.. с. 8):

            ,,Now,I don’t believe that Senator McCain doesn’t  care what’ s  going on the lives of Americans.I just think he doesn’t know. Why else  would he define middle-class as  someone making under five million dollars a year? How else could he propose  hundreds of billions in tax breaks for corporations and companies but not one penny of tax relief to more than one hundred million Americans? How else could he  offer a health care plan that would actually tax people’ s benefits, or an education plan that would do nothing to help families pay for college, or a plan that would privatize Social Security and gamble your retirement?

It’s not because John McCain doesn’t  care. It s because John McCain  does’t  get it.(Барак  Обама). (2.    c. 9).

       სხვადასხვა ხერხების,ტროპების,გამომსახველობითი და სხვა   საშუალებების გამოყენების   მოშველიებული მაგალითები, რა თქმა  უნდა, არ შეიძლება იყოს მოცემული თემის ამსახველი და ამომწურავი.პრაქტიკული მასალა წინასაარჩევნო  დისკურსის პერსუაზიულობისა იმდენად ფართოა, რომ ჩვენ შემოვიფარგლეთ მხოლოდ ცალკეული საჩვენებელი მაგალითებით.მაგრამ ეს ერთი შეხედვით არასრული ჩამონათვალიც საკმარისია იმისათვის,რომ ვივარაუდოთ-ტრადიციული რიტორიკული და ენობრივი საშუალებები  ერთვებიან ადრესატისათვის საჭირო  განკუთვნილი ინფორმაციის  პრიორიტეტულად გადმოცემაში. არის რა ყურადღების მიქცევის ერთ-ერთი საშუალება, ისინი იმის საშუალებას ქმნიან, რომ არარორდინარული და ადვილად დასამახსოვრებელი ტექსტი შეიქმნას,რომელსაც ძალუძს არამარტო გადმოცემული, მიწოდებული ინფორმაციის(4. с.252.) გაგება, აღქმა  დამახსოვრება და  მეხსიერების მართვა, არამედ საბოლოო ჯამში შეუძლია  დამარწმუნებელი არგუმენტების  სისტემის,  პოლიტიკური სურათის ლინგვომენტალური შეცვლა, მოქმედებათა მიმართვა  განსაზღვრული მიმართულებით,  ზეგავლენის მოხდენა არამარტო ცალკეული ადამიანის პოლიტიკურ ქმედებაზე, არამედ ადამიანთა ჯგუფების, სოციუმის, საზოგადოებაზე მთლიანობაში, და ამასთან ერთად შექმნას რეალური სურათი   გაცნობიერებული   თავისუფალი არჩევანისა.  

                                                                      ბიბლიოგრაფია:

1.Арнольд И.В.   Стилистика современного английского языка.М.2002.

2.Багана, Ж. Бочарова Э.А.   Языковые средства персуазивной коммуникации в предвыборном политическом дискурсе : на материале предвыборных кампаний в России и США 2007-2008 гг. / Ж. Багана, Э.А. Бочарова ; БелГУ // Вестник РУДН. Сер. Лингвистика. - 2009. - №2..

3.Белянин  В.П . Психолингвистика .М.2008.

4.Чернявская В. Е.Дискурс власти и власть дискурса: проблемы речевого воздействия. М.2006.

5.Чудинов  А.П. Политическая лингвистика. М.2007.

                                           ნანა ხახუტაიშვილი

                                საავტორო უფლებები დაცულია