ცნობილია, რომ სავარაუდოთ V-VI საუკუნეებში რომში გამოთვლისათვის იყენებდნენ მოწყობილობას, რომელსაც ერქვა ”calculi” (შეადარეთ თანამედროვე კალკულატორის სახელწოდებას) ან “abakuli”. თავიდან ეს იყო მტვრის ფენით დაფარული ფიცარი, რომელზედაც აღრიცხვისათვის თვლის დროს წვეტიანი ჯოხით ჩამოუსვამდნენ ხაზს ან ჩამოხაზულ სვეტებში შერჩეული პოზიციის მიხედვით განალაგებდნენ ნივთებს. შემდგომში ამ მოწყობილობამ იცვალა სახე. ძველი რომის ეპოქიდან ჩვენამდე მოაღწია ბრინჯაოსაგან დამზადებულმა უფრო დახვეწილმა ნიმუშმა. ის დასადგომ საანგარიშოს წარმოადგენს, რომლის ვერტიკალურ ღარებში მოძრაობდნენ კენჭები. ღარის ქვედა ნაწილში კენჭების რაოდენობა ხუთამდე დათვლისათვის თავსდებოდა, ხოლო ზედა ნაწილში იყო დანაყოფი, რომელშიც თვითოეული კენჭი ქვევით განთავსებულ ხუთს უდრიდა. ამ სახის საანგარიშოები მზადდებოდა ქვის, სპილოს ძვლის, ბრინჯაოსა და ფერადი მინისაგან.
ჩინეთში ანალოგიური სახეობის საანგარიშოს ”სუანპანი” ერქვა, ის ჩვენი წელთაღრიცხვის VI საუკუნით თარიღდება. ამ მოწყობილობის უფრო გათანამედროვებული ნაირსახეობა სავარაუდოთ XII საუკუნეში შეიქმნა. ”სუანპანი” წარმოადგენს მართკუთხა ჩარჩოს, რომელშიც პარალელურად დაჭიმულია ცხრა ან მეტი სიმი, მათი მიმართულების პერპენდიკულარულად ”სუანპანი” გაყოფილია ორ არათანაბარ ნაწილად. უფრო დიდ ნაწილში (მას ”მიწას” უწოდებდნენ) თვითოეულ სიმზე აკინძული იყო ხუთი ბურთულა, მცირე ნაწილში კი (”ცაში”) თითო სიმზე - ორი. სიმები შეესაბამებოდნენ რიცხვთა ათეულს.
იაპონიაში - სარგებლობდნენ საანგარიშოთი, რომელსაც ”სორობანს” უწოდებდნენ. ის წარმოადგენს ჩინური ”სუანპანის” სახეობას და ქვეყანაში შემოიტანეს XV-XVI საუკუნეებში. თავისი ჩინური წინამორბედისაგან ”სორობანი” განსხვავდება იმით, რომ ზედა ნაწილში (”ცაში”) მას ბურთულების რაოდენობა ერთით ნაკლები გააჩნია. დანარჩენში ის სრულად იმეორებს ჩინურ პროტოტიპს. შემდეგი ნიმუშია - ხისგან დამზადებულ ჩარჩოზე ჰორიზონტალურად, ათეული წყობის პრინციპით, განლაგებული ხის ან ძვლის კოჭებიანი საანგარიშოა, რომელიც XVI საუკუნიდან იხმარებოდა ევროპის სხვა და სხვა ქვეყნებში. საანგარიშოს ეს სახეობა ალბათ ყველასათვის ცნობილია. დღესაც მას ხმარობენ ძველი თაობის ბუღალტრები და გამყიდველები, აგრეთვე პარკებში და სკვერებში დომინოს თამაშის მოყვარულები. ლეონარდო და ვინჩის გამოთვლითი მოწყობილობა. XVII საუკუნის 30 - ან წლებში მადრიდის ეროვნულ ბიბლიოთეკაში აღმოაჩინეს ლეონარდო და ვინჩის გამოუქვეყნებელი ხელნაწერის ორი ტომი. ხელნაწერების ნაწერში, რომელიც ეძღვნებოდა გამოყენებით მექანიკას, აღმოაჩინეს 13 თანრიგიანი მაჯამებელი მოწყობილობის ესკიზი. ავტორის ჩანაფიქრით, მოწყობილობის მუშაობას უზრუნველყოფდნენ ათკბილიანი ბორბლები. სარეკლამო მიზნით ფირმა IBM - მა ნახაზების მიხედვით გაიმეორა და ვინჩის გამოგონება და საჩვენებლად აამუშავა ის.
უატტის სახაზავი - პირველი უნივერსალური ლოგარითმული სახაზავია, რომელიც 1779 წელს გამოიგონა გამოჩენილმა ინგლისელმა მექანიკოსმა ჯ. უატტმა. ეს სახაზავი წარმატებით გამოიყენებოდა ინჟინრულ გაანგარიშებებში. პასკალის არითმეტიკული მანქანა, ან როგორც მას უწოდებდნენ ”პასკალის ბორბალი”, რომელიც, თავისი წინამორბედი მოწყობილობებისგან განსხვავებით, რიცხვების საგნობრივი წარმოდგენის ნაცვლად აგებული იყო ღერძებისა და ბორბლების მექანიკური ურთიერთობის შედეგად, კბილანის მეშვეობით მიუთითებდა რიცხვზე.
თომას ხილის მრავალ თანრიგიანი მანქანა. გამომგონებელმა ის ამერიკაში 1857 წელს შექმნა. ამ მოწყობილობის მოქმედებისათვის პირველად გამოყენებულია კლავიატურის პრინციპი. სამწუხაროდ ამ მანქანამ ვერ მოიპოვა აღიარება კონსტრუქციული ნაკლოვანებების გამო.
იტალიელი ჯოვანნი პოლენის მანქანა (1709 წ.) ემსახურებოდა გამოთვლის მიზნებს, მისი ყველა დეტალი გამოიჩარხა ხის მასალისაგან და სხვა ცნობილი მოწყობილობებისგან განსხვავებით მოქმედებაში ის მოჰყავდა თოკზე ჩამოკიდებულ საწონს. ინგლისელი ჩარლზ ბებბიჯის ანალიტიკური მანქანა გამოგონებულ იქნა 1834 წელს. იგი შედგებოდა მთელი რიგი ბლოკებიდან - რიცხვების შენახვის ”სამყაროებიდან”, რიცხვებით არითმეტიკული მოქმედების ”წისკვილიდან”, მოქმედების მარეგულირებელი ”მართვის მოწყობილობიდან” და მონაცემთა შეყვანისა და მიღების აგრეგატისაგან. შედეგების მიღება გათვალისწინებული იყო სტერეოტიპული ანაბეჭდისა ან ნახვრეტიანი პერფორირებული ბარათების სახით. ბებბიჯმა შეასრულა მანქანის კვანძების 200 - ზე მეტი ნახაზი და მისი კომპლექტაციის 30 ვარიანტი. მანქანის აგრეგატების, კვანძების, დეტალებისა და მათი ექსპლუატაციის აღწერისათვის მან შემოიღო ასობით ახალი ტერმინი. შეიძლება ითქვას ბებბიჯის ანალიტიკური მანქანა თანამედროვე კომპიუტერის პირველსახე და წინამორბედია.
ამის შემდგომ, საუკუნეების განმავლობაში კაცობრიობამ შესძლო ელექტრონულ-გამოთვლითი მანქანების პირველი თაობების შექმნა. თუ იცით რამ ამის შესახებ გამოსაქვეყნებლად მოგვაწოდეთ მასალა. |