მთელი ისტორიის განმავლობაში, ყველა ახალ ეტაპზე, კაცობრიობა მუდმივად გამოთქვამდა უკმაყოფილებას განათლებაში შექმნილი მდგომარეობითა და სვავდა საკითხს: როგორი უნდა იყოს განათლება დღეს და როგორ უნდა ვითარდებოდეს იგი ხვალინდელი დღის მოთხოვნათა გათვალისწინებით. ძიების პროცესი, ისევე, როგორც თვით კაცობრიობის განვითარება - განუწყვეტელია. ჩვენც გაუთავებლად ვახდენთ მის რეორგანიზაციასა თუ რეფორმირებას: ვიყურებოდით ჩრდილოეთისაკენ, ამჟამად ვიყურებით დასავლეთისაკენ და ამ პროცესში ხშირად გვავიწყდება საკუთარი ისტორია და ერის მრავალსაუკუნოვანი გამოცდილება. მუდმივად ვეძებთ და მუდმივად უარყოფთ. რეფორმისტული იდეებით გატაცებულებს უმეტეს შემთხვევაში გვავიწყდება არა განათლების ”სუბიექტი” თუ ”ობიექტი”, არამედ პიროვნება, რომლის გამოც და რომლისათვისაც საერთოდ შეიქმნა სკოლა - ბავშვი, მოსწავლე.