ადამიანის ტვინის გარე სტიმულებზე, როგორიცაა - სინათლის გაელვარება ან ხმოვანი დაწკაპუნება, რეაგირების უნარი მკვლევარებმა გამოავლინეს გასული საუკუნის 50-ნ წლებში. სწორედ ამ დროს განვითდა ელექტროენცელოგრაფიის მეთოდი, რომელმაც ხელი შეუწყო ტვინის მოქმედებაზე ზეგავლენის ეფექტური მეთოდების შემუშავებას.
ჩვეულებრივ ტვინის ელექტრო - პოტენციალის სიხშირეები იმყოფებიან 0,5 - 45 ჰც ფარგლებში, ხოლო ზეგავლენას ყველაზე უკეთ ტვინი ექვემდებარება 10 - 25 ჰც დიაპაზონში. სათანადო ვარჯიშის შემთხვევაში შესაძლებელი ხდება ამ ინტერვალის სიხშირეების სრულ დიაპაზონამდე გაფართოება.
დღეისათვის საყოველთაოდ აღიარებულია ტვინის მუშაობის სიხშირეების ხუთი ძირითადი დიაპაზონი:
- დელტა დიაპაზონი (0,5 ჰც - 4 ჰც) - ღრმა ძილის ფაზა;
- ტეტა დიაპაზონი (4 ჰც - 8 ჰც) - სცრაფი დაძინების/ძილის ფაზა, თვლემა;
- ალფა დიაპაზონი (8 ჰც – 13 ჰც) - დასვენება/მოდუნება;
- ბეტა დიაპაზონი (13 ჰც – 45 ჰც) - აქტიური სიფხიზლე/გამოღვიძება;
- გამა დიაპაზონი (45 ჰც – 60 ჰც) - ცნობიერების შეცვლილი მდგომარეობა (ძნელად მისაღწევია, ნაკლებადაა შესწავლილი).
დელტა ტალღები - ტვინის ყველაზე ნელ რხევებს წარმოადგენენ. როგორც წესი, ისინი ჭარბობენ, როდესაც ჩვენ ძილის ან უგონო მდგომარეობაში ვიმყოფებით, მაგრამ ზოგიერთი ადამიანი შესაძლოა დელტა დიაპაზონში იმყოფებოდეს შეგნებულ მდგომარეობაშიც. ტვინის სტიმულირება დელტა დიაპაზონში იძლევა უძილობისგან გათავისუფლების, სრულფასოვანი დასვენების მიღწევისა და „გადაქანცულობის“ ეფექტის ნიველირების, აგრეთვე ფსიქოლოგებისა და ფსიქოთერაპევტების პაციენტთან შეწყობის პროფესიული უნარის ამაღლების შესაძლებლობას.
ტეტა ტალღები - როგორც წესია, ჭარბობენ, როცა ადამიანი იმყოფება ძილისა და სიფხიზლის მდგომარეობათა შორის, ე.ი. ძილისწინა, „ბუნდოვან“ მდგომარეობაში. ხშირ შემთხვევაში ამ მდგომარეობას ახლავს მოულოდნელი, სიზმრის მსგავსი სურათების ნახვა და შესაძლებელს ხდის გონება/აზროვნების არაცნობიერ ნაწილამდე წვდომას. ტვინის ვარჯიში ტეტა დიაპაზონში მნიშვნელოვნად ზრდის ადამიანის შემოქმედებით შესაძლებლობებს, სწავლისა და ათვისების უნარს. აგრეთვე მნიშვნელოვნად აქვეითებს ალკოჰოლის (ნარკოტიკის) მოთხოვნილებას.
ალფა ტალღები - დამახასიათებელნი არიან ჩაუღრმავებელი დასვენებისა და მოდუნებისთვის. ადამიანებს, რომლებსაც ახასიათებთ ალფა-რიტმების დაქვეითებული დონე, უმეტესად დარღვეული აქვთ სრულფასოვანი დასვენების უნარი, რასაც, როგორც წესია, იწვევს ძლიერი სტრესი. ამის გამო ალფა დიაპაზონში სტიმულირება რეკომენდირებულია სტრესული მდგომარეობის დაძლევის პროცესში დახმარების გაწევისთვის.
ბეტა ტალღები - დომინირებენ ჩვეულებრივ ფხიზელ მდგომარეობაში, როდესაც ჩვენ „ღია თვალებით“ ვხედავთ, ვათვალიერებთ სამყაროს, ან ყურადღება გამახვილებული გვაქვს მიმდინარე პრობლემების გადაწყვეტაზე. როგორც წესია, ბეტა ტალღები დაკავშირებულნი არიან სიფხიზლესთან, კონცენტრაციასთან, შემეცნებასთან, ხოლო მათი სიჭარბის შემთხვევაში - შფოთვასთან, შიშთან და პანიკასთან. ბეტა ტალღების ნაკლებობას განაპირობებენ დეპრესია, ცუდი თუ შერჩევითი ყურადღება და ინფორმაციის დამახსოვრებასთან დაკავშირებული პრობლემები. ბეტა - დიაპაზონში ტვინის სტიმულირება ქმნის დეპრესიული მდგომარეობის გადალახვის/დაძლევუის, ცნობიერების, ყურადღებისა და ხანმოკლე მეხსიერების დონის ამაღლების შესაძლებლობას.
გამა ტალღები - მათი არსებობა კვლავ რჩება სპეციალისტების კამათის საკითხად. ეს ტალღები დამახასიათებელნი არიან მდგომარეობისთვის, რომელიც მიიღწევა იოგის ზოგიერთი ტექნიკის გამოყენებისა და მედიტაციის შედეგად. ცნობილია, რომ ამ დიაპაზონში ადამიანის ტვინი ძნელად ექვემდებარება ზეგავლენას.
ტვინის ელექტრო-აქტიურობის ანალიზის თანამედროვე კომპიუტერულმა მეთოდებმა შესაძლო გახადეს იმის დადგენა, რომ სიფხიზლის მდგომარეობაში ტვინში აღინიშნება ყველა დიაპაზონის სიხშირეების არსებობა და, რაც უფრო ეფექტურია ტვინის მოქმედება, მით უფრო აღინიშნება ტვინის ორივე ნახევარსფეროს სიმეტრიულ ზონებში ვიბრაციის გაზრდილი სინქრონულობა ყველა დიაპაზონში.
|