ურთიერთდახმარება ცნობილია, როგორც თანამშრომლობა და წარმოადგენს სოციალური გაცვლის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ფორმას. თანამშრომლობა შეიცავს ინდივიდებს ან ჯგუფებს , რომლებიც მოქმდებენ ერთად, რათა მიაღწიონ საერთო მიზანს. ბუნებრივია დავუშვათ, რომ თანამშრომლობას ყოველთვის ექნება ადგილი , როცა ორი ან მეტი ინდივიდი მიისწრაფვის საერთო მიზნისკენ. მაგრამ როცა დგება სიტუაცია , როცა ინდივიდი ცდილობს მაქსიმალური გახადოს თავისი მოგება, თანაც სხვის ხარჯზე ვითარდება ურთიერთობის ფორმა -კონკურენცია. ცნობილი სოციალური ურთიერთობის ე.წ. „ოქროს წესი“ - გაუკეთე სხვას ის, რაც გინდა, რომ სხვამ გაგიკეთოს შენ. მიუხედავად ამისა, ადამიანების ურთიერთობა ჩვეულებრივ ემყარება რეციპროკულობის პრინციპს. კვლევებით დასტურდება, რომ როცა სხვა გვემუქრება მაღალი კონკურენტული მანერით, ჩვენ ამავე მანერით ვპასუხობთ. როცა სხვები უფრო შემრიგებლურ სტრატეგიას ამჟღავნებენ ჩვენც მსგავსად ვპასუხობთ. რა ხარისხშიაც თანამშრომლობისმაღალ დონეს ამჟღავნებს ურთიერთობის ერთ-ერთი მხარე, საპასუხოდ მეორე მხარეს შეიძლბა გაუჩნდეს ტენდენცია თანამშრომლობის მხარეს უპასუხოს ექპლუატაციით. ე.ი. ბოროტად იქნას გამოყენებული პარტნიორის თანამშრომლური ტენდენცია. თანამშრომლობა ორ ინდივიდს შორის არც ისე ადვილი მისაღწევია. ზოგჯერ ძნელია ინდივიდი გაერკვეს თავისი ოპონენტის მოტივებში, რაც შედეგად გვაძლევს ფრთხილი მიდგომის სტრატეგიას. თუ ასეთი სიძნელეებია ორი ინდივიდის ურთიერთობისას, რასაკვირველია ურთიერთობა გართულდება, როცა ურთიერთობაში ჩაბმული ინდივიდების რაოდენობა იზრდება. მართლაც აღმოჩნდა, რომ როცა სოციალურ ურთიერთობაში მონაწილეების რაოდენობა იზრდება, მათ შორის თანამშრომლობა მცირდება. აღინიშნა, რომ ამას მრავალი ფაქტორი განსაზღვრავს ; მაგალითად, რაც უფრო დიდია ურთიერთობაში ჩართული ინდივიდების რაოდენობა, მით უფრო მეტია ალბათობა, რომ მათ შორის ერთი მაინც მიიღებს კონკურენტულ ან ეგოისტურ სტრატეგიას, რადგან კონკურენტული სტრატეგია იწვევს სამაგიეროს გადახდის ტენდენციას, ჯგუფში ადვილად ყალიბდება კონკურენტული ტენდენცია. გარდა ამისა, როცა ურთიერთობაში ჩართული ინდივიდების რაოდენობა მატულობს, ასევე იზრდება ალბათობა, რომ ისინი დაიყოფიან დამოუკიდებელ ჯგუფებად , როგორც ამას ადგილი აქვს in-ჯგუფის და out-ჯგუფის შემთხვევაში. კერძოდ, ინივიდს, რომელიც მიეკუთვნება თითოეულ ამ ჯგუფს, ტენდენცია ექნება აჯობოს out-ჯგუფს და არა ის, რომ მაქსიამალური გახადოს საკუთარი სარგებელი.
ერთ- ერთი მიზეზი, თუ რატომაა ჯგუფი ნაკლებად თანამშრომლური, ვიდრე ინდივიდები, თვით ჯგუფის ბაზისურ ბუნებაშია, რომ ჯგუფს აქვს ტენდენცია ჯგუფის გარეთა წევრები აღიქვან როგორც „სხვები“, რომლებიც უნდა დამარცხდნენ! ამ ტენდენციის მნიშვნელოვანი ნაგულისხმევი აზრი ასეთია - როცა გვინდა მივაღწიოთ თანამშრომლობას ინდივიდთა დიდი რაოდენობის პირობებში და გვიხდება მათი მცირე ჯგუფებად დაყოფა, უნდაგავითვალისწინოთ ეს ტენდენცია. ყოველთვის უნდა გავაცნობიეროთ, რომ ასეტი ერთეულების გამოყოფა ხელს უწყობს კონკურენტულობას და არა თანამშრომლობას. ასეთ სიტუაციაში უნდა ვიზრუნოთ იმაზე, რომ ჯგუფის წევრებმა შეძლონ აქტივობების კოორდინირება, ერთად მუშაობა და თუ ეს არ არის შესაძლებელი უნდა ვიზრუნოთ როგორმე, დავარეგულიროთ ჯგუფებს შორის შეჯიბრების ტენდენცია. დავუსახოთ მათ საერთო მიზანი, რომელიც მხოლოდ და მხოლოდ თანამშრომლობით მიიღწევა. ეს ტენდენცია, რომელიც ცნობილია როგორც დიქოტომია „ჩვენ - სხვები“ აუცილებლად უნდა გაითვალისწინონ მენეჯერებმა, რომლებსაც უწევთ ჯგუფის მართვა, არ უნდა შექმნან კონკურენტული გარემო.
ლიტერატურა
ქვარცხავა, რ. (2000). სოციალური ფსიქოლოგია. ტ. 1. ფსიქოლოგიური ბიბილიოთეკა: სახელმძღვანელოების სერია. |