განვითარების გარკვეულ ეტაპზე ადამიანს გაუჩნდა მის საარსებო არეალში, სხვა ადამიანებთან, ბუნებასთან და ცხოველთა სამყაროსთან ურთიერთობებში მომხდარი მნიშვნელოვანი ფაქტებისა თუ მოვლენების ასახვის მოთხოვნილება. საწყის ეტაპზე ის ახერხებდა ამას ქვაზე გამოსახულების აღბეჭდვის მეშვეობით.
გამოსახულების შემადგენელი ფრაგმენტები ან ელემენტები ადამიანმა შემდგომ აქცია პირობით სიმბოლოებად ( დღეს ანბანს რომ ვეძახით), რომლებსაც ასახავდა განსხვავებული საშუალებებით ( თანამედროვე - კალმისტარი) და განსხვავებულ მასალაზე ( დღეს - ქაღალდი). მიწათმოქმედების განვითარებამ თავისებურად განაპირობა დამწერლობის წარმოშობის აუცილებლობა და პრაქტიკული გამოყენება. მაგალითად, ძველ ბაბილონსა და ეგვიპტეში სხვა და სხვა სიმბოლოებით ასახავდნენ მარცვლის მიღებული მოსავლის რაოდენობასა და გადასახადებს. შემდგომ ეტაპზე, დაახლოებით 3000 წელს, ძველ ეგვიპტეში შეიქმნა დამწერლობის სისტემა, რომელსაც იეროგლიფურს უწოდებენ. ამ დამწერლობაში სიმბოლოები გამოიყენებოდა არ მხოლოდ ბგერებისა და ასოების, არამედ ცალკეული სიტყვების ასახვისათვის.
მეცნიერთა ხელთ არსებული მასალებით დადგინდა, რომ პირველი დამწერლობა ჩვენ წელთ აღრიცხვამდე დაახლოებით 3200 წელს შექმნეს შუმერებმა. სიტყვებს ისინი ასახავდნენ ნახატებით. ასეთ დამწერლობას ”პიქტოგრაფიულს” უწოდებენ. ხუთი საუკუნის შემდეგ შუმერების მეზობლებმა ბაბილონელებმა, ასირიელებმა და სპარსელებმა გარდაქმნეს სიმბოლური ნიშნები განსხვავებულ სოლისებრივ დამწერლობაში. მიახლოებით 1300 წელს უგარითეში ( სირია) სოლისებრი დამწერლობაზე დაყრდნობით შექმნა პირველი ჩვენთვის ცნობილი ანბანი. იგი შესდგებოდა 32 ასოსაგან, ისინი შეესატყვისებოდნენ ცალკეულ ბგერებს და ქმნიდნენ სიტყვებს. თავის დროზე ძველმა ბერძნებმა გამოიყენეს ეს სისტემა, ხოლო შემდგომ მისი ზოგი პრინციპი საფუძვლად დაედო ლათინურ ანბანს.
ქართული დამწერლობის შემოღების თარიღზე ზუსტი და ერთმნიშვნელოვანი წყარო არ არსებობს (ძვ. წ. III ს. - ახ. წ. III - IV სს. არქეოლოგიური მასალის საფუძველზე). XI საუკუნის ქართველი ისტორიკოსი ლეონტი მროველი ანბანის შექმნას ფარნავაზ I-ს მიაწერს. ნეკრესში (კახეთი) ჩატარებული სამუშაოების შედეგად მოპოვებული მასალები იძლევა იმის ვარაუდის საშუალებას, რომ ქართული ანბანი უფრო ადრე უნდა ყოფილიყო შექმნილი. ქართული დამწერლობა შედგება სამი ისტორიული სახისაგან: ასომთავრული (ხუცური ასომთავრული, მრგვლოვანი, მთავრული), ნუსხური (ხუცური, ნუსხა-ხუცური, კუთხოვანი) და მხედრული. ქართულ ანბანში პირველი 25 ასო ზუსტად ემთხვევა ბერძნული ანბანის ასოთა თანმიმდევრობას. ძველ ქართულ ანბანში 38 ასო-ნიშანი იყო , ხუთი - თანამედროვე ქართულში აღარ გამოიყენება.(ქართული დამწერლობის შესახებ უფრო ვრცელად წაიკითხეთ: http://ka.wikipedia.org/wiki/ქართული_დამწერლობა)
დამწერლობის ჩამოყალიბებამ მოითხოვა ნაწერის აღბეჭვდისა და შენახვისთვის თვისობრივად ახალი მასალებისა და საწერი საშუალებების გამოგონება. ამის თაობაზე წაიკითხეთ პუბლიკაციაში ქაღალდისა და კალმის გამოგონების ისტორიიდან.

წაიკითხეთ აგრეთვე

ტელეფონის გამოგონების ისტორიიდან  

ვინ იყო ალექსანდრე მაკედონელის მასწავლებელი  

ეს -მართლაც საინტერესოა

ქაღალდისა და კალმის გამოგონების ისტორიიდან