დისლექსია.
( ბერძ. δυσ „დის“ — დასუსტებული; λέξις „ლექსის“ — სიტყვა)
სპეციალურ ლიტერატურაში დისლექსია განიმარტება, როგორც კითხვის უნარის ნაწილობრივი დარღვევა, რომელიც ვლინდება იმაში, რომ ბავშვი კითხვის შესწავლის დროს მუდმივად იმეორებს ერთ და იგივე შეცდომებს, რაც სპეციალისტების დასკვნით აიხსნება კითხვის პროცესში მონაწილე უმაღლესი ფსიქიკური ფუნქციების ჩამოუყალიბლობით. ერთ- ერთი განმარტება შემოთავაზებულია ”დისლექსიის საერთაშორისო ასოციაციის” (IDA) მიერ: ”დისლექსია არის სწავლების (დასწავლის) სპეციფიკური დარღვევის სახეობა, რომელსაც გააჩნია ნევროლოგიური ბუნება. ის ხასიათდება სიტყვების სწრაფი და უტყუარი ამოცნობის უუნარობით (word recognition), დეკოდირების განხორციელებისა და სპელინგის უნარ-ჩვევების ათვისების უუნარობით” (IDA– ს დირექტორთა საბჭო, 2002 წ. 12 ნოემბერი ) http://www.interdys.org/ IDA
დისლექსია ვლინდება კითხვის პროცესის დაუფლების შენელებაში, აგრეთვე წაკითხვის ნელ ტემპში ანუ არა საკმარის და დაბალ სისწრაფეში. დისლექსიის უფრო მნიშვნელოვან გამოვლენად ითვლება კითხვის დროს სპეციფიკური შეცდომების მდგრადი, მუდმივი გამეორება.

დისლექსიის დროს აღინიშნება შემდეგი ხასიათის სპეციფიკური შეცდომები და გამოვლენები: სიტყვის ბგერით და დამარცვლით სტრუქტურის დამახინჯება, კითხვის დროს ფონემატიკურად მსგავსი ბგერებისა და გრაფიკულად მიმსგავსებული ასოების შეცვლა, გადაადგილება ან არევა, ზედმეტი ბგერების წარმოთქმა. სიტყვის მხოლოდ დაცალკევებული ასოებით წაკითხვა და აგრეთვე განცალკევებული ბგერებად წარმოთქმა. ძირითად სირთულეს წარმოადგენს ბგერების მარცვლებად და მერე სიტყვებად შეერთება და გარდაქმნა. წაკითხულის აღქმის დარღვევა ვლინდება, როგორც ცალკეული სიტყვის, აგრეთვე წინადადებისა და მთელი ტექსტის დონეზე.
დისლექსია უარყოფით ზეგავლენას ახდენს ბავშვის პიროვნულ განვითარებაზე. წარუმატებლობა კითხვის დაუფლებაში ხელს უწყობს ხასიათის ისეთი თვისებების ჩამოყალიბებას, როგორიცაა თავდაუჯერებლობა,გადამეტებული მორიდებულობა, უმიზეზო ეჭვიანობა, ან პირიქით - აგრესიულობა, ბრაზიანობა, ნეგატივიზმი. ზოგ შემთხვევაში ამ სახის აფექტური რეაქციები შეიძლება უშუალოთ დაუკავშიროთ და შევაფასოთ, როგორც დისლექსიის შედეგი, ზოგჯერ კი - როგორც უშუალო კავშირში არ მყოფი, ანუ თანმხლები გამოვლენები, რომლებიც ერთვებიან ნერვულ-ფსიქიკური დაავადებების ერთიან სტრუქტურაში.

დისლექსია დგინდება ბავშვის მიერ მისთვის ახალი უნარ-ჩვევის ( კითხვის) დაუფლების პროცესის ანალიზის შედეგად. კითხვის დაუფლების საწყის ეტაპებზე შეცდომებს უშვებს ყველა ბავშვი, მაგრამ თუ სხვა მოსწავლეები შედარებით სწრაფად თავისუფლდებიან ყველა, მათ შორის სპეციფიკური, ხასიათის შეცდომებისგან, დისლექსიის მქონე ბავშვები ხანგრძლივად, ზოგჯერ თვეებისა და წლების განმავლობაში ინარჩუნებენ ამ შეცდომებს. აღსანიშნავია ისიც, რომ კითხვაში შექმნილი პრობლემები თავისებური ხასიათის დარღვევას წარმოადგენენ და ზოგ სხვა საგანს ბავშვი წარმატებით ეუფლება. დისლექსიის პირობებში კითხვის დროს დაშვებულ შეცდომებს მდგრადი ხასიათი აქვთ და სპეციალური კორექციული მუშაობის გარეშე შეძლება ბავშვს შეუნაჩუნდეს მრავალი თვეებისა და წლების განმავლობაშიც. ( იხ. http://www.mydr.com.au/kids-teens-health/dyslexia-in-children და http://www.logoped.org/?key=dislexia )
უნდა აღვნიშნოთ, ისიც რომ ზოგ ქვეყანაში, მაგალითად აშშ - ი ჩამოყალიბებულია სპეციალიზირებული დაწესებულებები, რომლებიც ეხმარებიან ხანგრძლივი დისლექსიის მქონე ბავშვებს კოლეჯში სწავლის დაწყებამდე. სამწუხაროთ ჩვენ ასეთი ბავშვების სწავლებისთვის სპეციალური კლასები და მეთოდიკაც კი არ გაგვაჩნია.

დისგრაფიის შესახებ და დისლექსიასთან ერთად მათი ძირითადი სახეობების თაობაზე, აგრეთვე რჩევებზე მშობლებისთვის საუბარი გვექნება შემდგომ პუბლიკაციებში.