ჯანმრთელობის დაცვა საჭიროებს გარემოს შენარჩუნებას და მის აღდგენას იმ შემთხვევაში, როცა გარემო განიცდის ადამიანის საქმიანობით ან ბუნებრივი კატასტროფებით გამოწვეულ დამღუპველ გავლენას.

ჯანრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ გამოაქვეყნა ქვეყნების მიხედვით გარემო ფაქტორების ადამიანის ჯანმრთელობაზე ზემოქმედების ანალიზი. ფაქტებმა გამოავლინა დიდი განსხვავება ქვეყნებს შორის (ნახ.) და აჩვენა, რომ ადამიანთა ჯანმრთელობა შეიძლება საგრძნობლად გაუმჯობესდეს ისეთი გარემო ფაქტორების ზემოქმედების შემცირებით, როგორიცაა დაბინძურება, სახიფათო სამუშაო გარემო, ულტრაიისფერი რადიაცია, ხმაური, სასოფლო-სამეურნეო სამუშაოებთან დაკავშირებული საფრთხე, კლიმატისა და ეკოსისტემის ცვლილება. ახალმა მონაცემებმა აჩვენა, რომ გარემოს გაჯანსაღებით შესაძლებელია მსოფლიოში ყოველწლიურად 13 მილიონი ადამიანის სიკვდილის პრევენცია. გარემოს გაჯანსაღებაზე მიმართული კარგად გააზრებული ზომების მიღებით კი მხოლოდ ევროპის რეგიონში მოკვდაობის 20%-ის აცილება შეიძლება. მსოფლიოს 23 ქვეყანაში მოკვდაობის მიზეზი 10%-ზე მეტ შემთხვევაში არის გარემოსთან დაკავშირებული ორი რისკ-ფაქტორი: არაუსაფრთხო წყალი, დაბალი სანიტარული და ჰიგიენური მაჩვენებლებით და საკვების მომზადებისთვის გამოყენებული მყარი საწვავის წვით შენობაში დაბინძურებული ჰაერი. ძირითად მსხვერპლს წარმოადგენს ხუთ წლამდე ასაკის ბავშვები, რომელთა შორის მოკვდაობის 74% მოდის დიარეასა და რესპირატო-რულ ინფექციებზე. გარემოს ზემოქმედება განსაკუთრებით დიდ პრობლემას ბავშვებისთვის წარმოადგენს, მსოფლიოში ყოველწლიურად 10 მლნ ბავშვი (მათ შორის 3 მლნ - 5 წლამდე ასაკის) იღუპება გარემოს ზემოქმედებით გამოწვეული ფაქტორების გამო. ამან განაპირობა 2004 წელს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ევროპის რეგიონის ქვეყნების მიერ სამოქმედო გეგმის „გარემო და ბავშვების ჯანმრთელობა“ მიღება (http://www.euro.who.int/document/ E86888R.pdf).

ლუიზა გოჩიაშვილი / ჯანიაშვილი